مرحله ای از سیر و سلوک الی الله همانا مراقبــه است که از اهمّ
مراحل و بسیار کلیدی است .
جناب علامه طباطبایی با سفارش اکید فرموده اند که :
« اول مراقبه ، دوم مراقبه ، سوم مراقبه » .
مراقبه عبارت است از توجه قلبی به پروردگار که این همان ذکر قلبی است یعنی
علاوه بر اینکه ذکر با زبان مورد توجّه است ذکر قلباً باید بیشتر لحاظ شود .
در روایت وارد شده است که بعضی را ، به مراتب بالاتر بهشت راه نمی دهند وقتی
سؤال می کنند جواب می شنوند که شما انسانهای خوبی هستید . ولی مراقبه نداشتید .
و این مراتب جایگاه کسانی است که دارای مراقبه باشند .
البته مراقبــه در رابطه با خدا منظور است لکن بدین معنا در رابطه با
اهل بیت علیهم السلام و امام زمان علیه السلام هم معنا دارد .
حضرت آیت الله حق شناس می فرمودند که : در خواب دیدند باران تندی
در حال باریدن است ، و انگارکسی به ایشان می گوید اگر می خواهی
مراقبه را درک کنی به این باران نگاه کن ، فرمودند همواره توجّهم در خواب
به باران بود ؛ تا اینکه حواسم به اطراف رفت یکباره باران قطع شد ،
کنایه از اینکه هر قدر که به خدا توجّه می کنیم او را در نظر می گیریم در
صورت عدم توجه مراقبه از دست می رود . پس باید مؤمن هم و غمش را
بگذارد تا از خداوند غافل نشود .
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند ( که بالاترین مرحله مراقبه
است ) :
« احسان آن است که خدا را طوری عبادت کن انگار که او را می بینید »
{کتاب مجموعه ورّام }
( همانطور که با دیدن هر فردی یک طور رفتار می کنید مثل پدر ، مدیر ، پلیس و
غیره ، خداوند نیز از این قاعده مستثنی نیست . )
به حضرت علی علیه السلام گفتند آیا شما تا به حال خدا را دیده اید ؟
فرمودند : خدایی را که ندیده باشم عبادت نمی کنم : « رأی قلبی ربّی »
قلب من خدا را دیده است که در اینجا رأی از افعال قلوب است که به معنای دریافتن
و وجدان کردن است .
فـَلـِذا خود فرموده است که : اگر پرده ها بکنار برود و بگویند این خداست ذره ای به
یقین من اضافه نخواهد شد .
« لو کُشِفَ الغطاء ما ازددتُ یقیناً » . { مهجـة البـیـضـا }
حال پی بردیم که اولیاء حق برای رسیدن به خدا نیازی به چشم ظاهری ندارند .
در روایت است که فرمودند : هرگاه خدا بنده ای را دوست داشته باشد چشم قلبش رآ
باز می کند .
« اذا اراد الله بعیدٍ خیراً فتح عَینَی قلبه » .
البته این موارد بدین معنا نیست که با ذکر لفظی نمی توان ذکر قلبی و مراقبه داشت ؛
بلکه حتّی می توان راه را به طرف مراقبه بهتر پیمود .